روغن کنجد، روغنی طبیعی و پرخاصیت است که در آشپزی، مراقبت از پوست و مو کاربرد فراوانی دارد. تهیه این روغن در خانه، علاوه بر صرفه‌جویی در هزینه‌ها، امکان استفاده از روغنی خالص و طبیعی را فراهم می‌کند. در ادامه، روش تهیه روغن کنجد خانگی به طور کامل شرح داده می‌شود تا بتوانید به راحتی این روغن مفید را در منزل تهیه کنید.
مراحل تهیه روغن کنجد در منزل
-
انتخاب دانه کنجد مناسب:
برای تهیه روغن کنجد خانگی با کیفیت، اولین قدم انتخاب دانه‌های کنجد مناسب است. دانه‌های کنجد باید تازه، مرغوب، تمیز و بدون رطوبت باشند. استفاده از کنجد با کیفیت، تأثیر مستقیم بر میزان روغن استخراجی و کیفیت نهایی آن دارد. بنابراین، در انتخاب دانه‌ها دقت کنید و از کنجد‌های تازه و خشک استفاده نمایید تا روغن به خوبی از آن‌ها استخراج شود.
-
آسیاب کردن دانه‌های کنجد:
اولین مرحله در تهیه روغن کنجد، آسیاب کردن دانه‌ها است. برای این منظور میتوانید از آسیاب برقی یا دستی استفاده کنید. هدف، تبدیل دانه‌های کنجد به پودری نرم و یکدست است. دقت داشته باشید که پودر حاصل باید رطوبت کمی داشته باشد، زیرا رطوبت زیاد می‌تواند بر کیفیت و ماندگاری روغن تأثیر منفی بگذارد. آسیاب کردن کامل دانه‌ها باعث می‌شود روغن‌گیری به شکل مؤثرتری انجام شود و بیشترین میزان روغن از دانه‌ها استخراج گردد.
-
گرم کردن دانه‌های کنجد (اختیاری):
گرم کردن دانه‌های کنجد، مرحله‌ای اختیاری اما مفید برای افزایش میزان روغن استخراجی است. این کار به جدا شدن راحت‌تر روغن از دانه‌ها کمک می‌کند. برای گرم کردن، دانه‌ها را برای چند دقیقه در یک تابه داغ بریزید و مرتب هم بزنید تا از سوختن آن‌ها جلوگیری شود. دقت کنید که هدف فقط گرم کردن دانه‌هاست و نباید آن‌ها را برشته یا تفت دهید. گرمای ملایم باعث می‌شود روغن درون دانه‌ها روان‌تر شده و در نتیجه، بازدهی روغن‌گیری افزایش یابد. این مرحله به ویژه در روش‌های سنتی و خانگی که از دستگاه‌های پرس سرد استفاده نمی‌شود، اهمیت بیشتری دارد.
-
استخراج روغن کنجد:
پس از آسیاب شدن دانه‌ها، مرحله‌ی استخراج روغن فرا می‌رسد. بهترین روش برای این کار استفاده از دستگاه روغن‌گیری پرس سرد است که روغن را بدون حرارت و با حفظ خواص آن استخراج می‌کند. اگر به این دستگاه دسترسی ندارید، روش سنتی استفاده از پارچه تمیز و فشار دستی یا وسیله‌ای سنگین نیز امکان‌پذیر است. در این روش، دانه‌های آسیاب شده را داخل پارچه ریخته و با اعمال فشار، روغن آن‌ها را خارج می‌کنند. البته باید توجه داشت که بازدهی و کیفیت روغن استخراج شده با دستگاه پرس سرد به مراتب بیشتر از روش دستی است. در روش دستی، ممکن است روغن به طور کامل از دانه‌ها جدا نشود و همچنین احتمال ورود ذرات ریز کنجد به روغن وجود دارد.
-
صاف کردن روغن کنجد:
پس از استخراج روغن، احتمال وجود ذرات ریز کنجد در آن وجود دارد. برای داشتن روغنی صاف و شفاف، لازم است آن را صاف کنید. بدین منظور، روغن را از یک صافی ریزبافت یا پارچه تمیز عبور دهید تا ذرات معلق و اضافی جدا شوند. این کار باعث بهبود ظاهر و کیفیت روغن می‌شود و از ایجاد رسوب در ته ظرف نگهداری جلوگیری می‌کند. استفاده از پارچه نخی تمیز یا چند لایه پارچه توری ریزبافت، روشی مؤثر برای این منظور است. همچنین میتوانید از صافی‌های مخصوص روغن نیز استفاده کنید.
-
نگهداری روغن کنجد:
برای حفظ کیفیت و جلوگیری از فساد روغن کنجد خانگی، نکات نگهداری صحیح آن بسیار مهم است. روغن را باید در یک ظرف شیشه‌ای تیره و دربسته، در مکانی خنک، خشک و دور از نور مستقیم خورشید نگهداری کنید. بهترین مکان برای نگهداری روغن کنجد، یخچال است. قرار دادن آن در یخچال، ماندگاری روغن را افزایش می‌دهد و از اکسیداسیون و تغییر طعم آن جلوگیری می‌کند. با رعایت این نکات، میتوانید روغن کنجد خانگی خود را برای مدت طولانی‌تری با حفظ خواص آن نگهداری کنید.
نکات مهم:
برای تهیه روغن کنجد با بالاترین کیفیت، توصیه می‌شود از دانه‌های کنجد ارگانیک و بدون هیچ گونه افزودنی استفاده کنید. استفاده از دستگاه روغن گیر پرس سرد، روش ایده‌آل برای استخراج روغن است، زیرا روغن حاصل به طور طبیعی خالص‌تر، مغذی‌تر و با حفظ خواص بیشتری خواهد بود. در صورت انتخاب روش گرم کردن دانه‌ها، دقت و احتیاط فراوان ضروری است؛ زیرا سوختن دانه‌ها نه تنها طعم روغن را تلخ و نامطبوع می‌کند، بلکه می‌تواند کیفیت کلی آن را نیز به شدت تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین، در این مرحله، حرارت ملایم و کنترل دقیق زمان، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
مزایای روغن کنجد:
روغن کنجد دارای مزایای متعددی برای سلامتی است. این روغن سرشار از اسیدهای چرب سالم مانند امگا-۳ و امگا-۶ است که نقش مهمی در حفظ سلامت قلب و عروق ایفا می‌کنند. همچنین، روغن کنجد منبع غنی آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین E است که به سلامت و شادابی پوست و مو کمک شایانی می‌کند. علاوه بر این، خواص ضد التهابی روغن کنجد می‌تواند در کاهش التهابات بدن و دردهای مفصلی مؤثر باشد و به بهبود وضعیت افرادی که از این مشکلات رنج می‌برند، کمک کند. به طور خلاصه، مصرف روغن کنجد به دلیل ترکیبات مغذی خود، می‌تواند فواید زیادی برای سلامتی داشته باشد.
تهیه روغن کنجد در خانه، فرصتی عالی برای دسترسی به روغنی کاملاً طبیعی و خالص است که فواید بی‌شماری در مصارف خانگی و درمان‌های مختلف دارد. این روغن چندمنظوره، نه تنها می‌تواند به عنوان جزء اصلی در آشپزی سالم و تهیه غذاهای لذیذ مورد استفاده قرار گیرد، بلکه خواص فوق‌العاده‌ای نیز برای مراقبت از پوست و مو دارد و به عنوان یک محصول زیبایی طبیعی نیز کاربرد فراوانی دارد. با تهیه روغن کنجد در منزل، از کیفیت و خلوص آن اطمینان حاصل می‌کنید و میتوانید از مزایای آن در زمینه‌های مختلف بهره‌مند شوید.
